Przejdź do głównej treści
Facebook Instagram Youtube BIP BIP
Wysoki kontrast Kontrast A+ Duża czcionka Czcionka

Atrakcje turystyczne regionu


Borne Sulinowo

Jedno z najmłodszych miast w Polsce, nie tylko dlatego że status miasta formalnie otrzymało 15 września 1993 roku, lecz także dlatego, że dopiero w 1992 roku „w cudowny sposób” ukazało się w ogóle na mapach Polski. Jego nagłe objawienie się w spisie miejscowości i atlasach samochodowych nie było jednak efektem błyskawicznego zbudowania całego miasta z jego infrastrukturą, lecz wynikiem odtajnienia tego, co kilkadziesiąt lat już stało i świetnie służyło jego mieszkańcom. Wynika to stąd, że raczej się tu „stacjonowało” niż „mieszkało”.

Historia

Do XV wieku tereny, gdzie obecnie leży Borne Sulinowo zamieszkane były przez Pomorzan. W XVI wieku rozpoczyna się osadnictwo niemieckie. Przybyli osadnicy z Dolnej Saksonii i Westfalii. Prawdopodobnie ziemie te należały do możnego rodu pomorskiego Kleszczy, zniemczonego i znanego jako von Kleist (do dzisiaj w miejscowości Juchowo znajduje się zabytkowy pałac należący do tego rodu, którego najstarsze ze skrzydeł pochodzi z XVII wieku).

borne4

Mapa z 1932 r. Ówczesna wieś Linde, to teren dzisiejszej ul. Lipowej.

Poligon wojskowy

Jednym z najważniejszych momentów w dziejach Bornego Sulinowa jest decyzja rządu III Rzeszy o utworzeniu na tych obszarach wielkiego poligonu wojskowego. W latach 1933 – 1939 zbudowano w okolicach wsi Linde bazę wojskową. W związku z tym rząd III Rzeszy wykupił tereny oraz wysiedlił część ludności. W 1936 roku zakończona została budowa miasteczka militarnego z przeznaczeniem dla szkoły Artylerii Wehrmachtu. Borne Sulinowo nie posiadało wówczas statutu i funkcji miasta. Garnizon Gross Born (Borne Sulinowo) miał bardzo duże znaczenie w strukturze wojskowej III Rzeszy. Tutaj koncentrowały się jednostki dywizji pancernej Guderiana przed wrześniowym atakiem na Polskę.

borne6

Pocztówka z garnizonu Gross Born.

Borne Sulinowo – podczas II Wojny Światowej

Podczas działań wojennych w 1945 roku żołnierze niemieccy opuścili miasto. Prawdopodobnie celowo, aby nie zostało zniszczone i w późniejszym okresie mogliby wykorzystać ponownie cały militarny kompleks. Armia Czerwona szybko doceniła ten prezent i wkrótce przejęła cały obszar na prawie 50 lat. Utrzymano jego militarny charakter, tworząc najlepiej strzeżoną bazę Północnej Grupy Wojsk. Dlatego też, od zakończenia wojny Borne Sulinowo praktycznie nie istniało. W ewidencji gruntów gminy Silnowo obszar ten figurował jako tereny leśne i był w rzeczywistości wyjęty z pod polskiej jurysdykcji, wycięty ze struktury terytorialnej kraju.

W październiku 1992 roku wyjechał ze stacji kolejowej Borne Sulinowo ostatni wagon z żołnierzami około 15-to tysięcznego kontyngentu Nowogrodzko-Witebskiej Gwardyjskiej Dywizji Armii Rosyjskiej.

Miasto przejęła trzecia z kolei armia. Tym razem 400-u żołnierzy 41 Pułku Zmechanizowanego Wojska Polskiego. W odróżnieniu od poprzednich, nie po to aby się szkolić, lecz aby zabezpieczyć miasto do czasu przekazania go władzom cywilnym. Nastąpiło to w kwietniu następnego roku.

5 czerwca 1993 roku, sobota w samo południe – uroczyste, oficjalne otwarcie miasta. Rozpoczął się nowy, po raz pierwszy cywilny etap w historii Bornego Sulinowa. 15 września 1993 roku Rada Ministrów RP nadaje miejscowości Borne Sulinowo status miasta. Zaczął się unikatowy w skali europejskiej proces zasiedlania i zagospodarowania objawionego nagle. pustego miasta i przyległego poligonu o powierzchni 18 tys. hektarów.

borne8

Żołnierze radzieccy stacjonujący w naszym mieście.

Lokalizacja i liczby

Gmina Borne Sulinowo jest położona w południowo – wschodniej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie szczecineckim.

obszar gminy 46.609 ha  
w tym:    
lasy 25.501 ha 54,7 % pow.
jeziora 3.493 ha 7,5 % pow.
grunty orne 11.191 ha 24 % pow
tereny zabudowane 6.424 ha 13,8 % pow.
 

Kraina Jezior

Na terenie gminy znajduje się 57 jezior, z których największym jest jezioro Pile o pow. 1000 ha, długości 8,5 km i głębokości do 44 m.

Część z jezior połączona jest rzekami; Piławą i Płytnicą. Są to prawobrzeżne dopływy Gwdy. Szczególnie interesującym szlakiem wodnym jest rzeka Piława. Wypływa z jeziora Komorze (pow. 397 ha i wyjątkowo przejrzysta woda), przepływa na obszarze gminy przez siedem jezior i Zalewy Nadarzyckie.Przemierzając urokliwe zakątki gminy, tworzy malowniczy szlak kajakowy.

borne14

Pomosty na jeziorze Pile.

Wał Pomorski

W latach 1932 – 1939 zbudowano biegnący od Bałtyku do Wielkopolski, przecinający obszar gminy z północy na południe i biegający także w rejonie Bornego Sulinowa pas fortyfikacji granicznych – Wał Pomorski. Składał się on z około 900 łączących się ze sobą, różnego rodzaju bunkrów żelbetonowych, zabezpieczonych dodatkowo kilkoma liniami transzei, zasieków, rowami przeciwczołgowymi, polami minowymi itd. Największy kompleks bunkrów na terenie gminy znajduje się na Górze Śmiadowskiej. Wzniesienie o wysokości 168 m n.p.m., leżące w ważnym strategicznie miejscu pomiędzy jeziorami Śmiadowo i Łączno poprzecinane jest podziemnymi korytarzami o łącznej długości ok. 250 m. Częściowo zniszczone bunkry bojowe, zapadnia i inne przeszkody mocno utrudniają zwiedzanie kompleksu.

Wrzosowiska Kłomińskie

Na terenach popoligonowych, w pobliżu m. Kłomino znajdują się „Wrzosowiska Kłomińskie”. Jest to bardzo ciekawy teren zajmujący obszar 1516,78 ha – jedne z największych wrzosowisk w Polsce. Nadleśnictwa Czarnobór i Borne Sulinowo wystąpiły z propozycją, aby na tym terenie utworzyć rezerwat przyrody pod nazwą „Diabelskie pustacie”. Nazwa pochodzi od figurujących na mapach topograficznych Niemiec z XIX i XX wieku „Diabelskich pustkowi” (Teufels Heide). Obiekt ma chronić przede wszystkim rozległe powierzchnie wrzosowisk, stanowiących bardzo rzadki typ krajobrazu roślinnego w pasie pojezierzy pomorskich, powstały w wyniku 60-letniego użytkowania tego terenu jako ćwiczebnego poligonu wojskowego. Połacie wrzosowisk muszą być objęte stałą czynną ochroną polegającą na koszeniu krzewinek oraz usuwaniu samosiewów drzew, po to, aby na terenie wrzosowisk nie doszło do utworzenia lasów. Na owym obszarze stwierdzono występowanie cennych gatunków fauny, m.in.: traszki zwyczajnej, ropuchy szarej, żaby trawnej, żaby moczarowej, żmii zygzakowatej i świergotka polnego.

Zalewy Nadrzyckie

Zalewy Nadarzyckie i pobliski teren to obszar unikatowy pod każdym względem. Leżący na obrzeżach dawnego poligonu, przez prawie 50 lat był niedostępny dla wszystkich prócz stacjonujących w Bornem Sulinowie i Kłominie żołnierzy radzieckich. Dzięki polu namiotowemu i bazie wędkarskiej znajdującym się nad Zalewami, turyści mają okazję poznania i wypoczynku w tej malowniczej i urokliwej krainie. Sezon trwa tu wyjątkowo długo: od wiosennych wypraw wędkarzy, którzy w wodnym labiryncie Zalewów polują na swoją „rybę życia” do jesiennych wędrówek grzybiarzy, którzy przyjeżdżają tu czasami z bardzo daleka, aby pobyć w środku obfitującego w grzyby, kompleksu leśnego. Zalewy Nadarzyckie są dowodem na to, jak szybko przyroda potrafi zagospodarować nowe tereny. Sztucznie stworzony 70 lat temu zbiornik wodny jest dziś perełką krajobrazową, przyrodniczą i turystyczną. Intencje, jakie przyświecały jego twórcom były jednak bardzo odległe od dzisiejszego wykorzystania akwenu. Zalewy powstały w latach trzydziestych XX wieku jako część systemu niemieckich fortyfikacji obronnych Wału Pomorskiego. Wcześniej rzeka Piława tworząca rozlewiska była niewielką strużką płynącą wśród lasów. Dopiero system zapór, z największą – zamykającą Zalewy Nadarzyckie, zrobił z niej przeszkodę terenową, wzdłuż której zbudowano bunkry i inne instalacje obronne. Do dzisiaj na zachodnim brzegu rzeki i Zalewów znaleźć można pozostałości po fortyfikacjach Wału Pomorskiego.

Akwen ma około 6 km długości, 202,72 ha powierzchni oraz bardzo rozwiniętą linię brzegową liczącą 19,8 km długości. Głębokość wynosi od 2 do 8 metrów. Zalewy Nadarzyckie to dziesiątki cypli, zatok i zatoczek tworzących swoisty urokliwy i niepowtarzalny krajobraz.

borne101

Zalewy Nadarzyckie.

Rezerwat Bagno Ciemino

Rezerwat Bagno Ciemino został utworzony w 1997 roku. Zajmuje obszar 466,5 ha i jest usytuowany na zachodnim brzegu jeziora Ciemino. Powstał w celu zachowania charakterystycznych dla Pojezierza Drawskiego ekosystemów leśno-torfowiskowych. W rezerwacie występuje ponad 400 gatunków roślin. Wśród nich 12 jest chronionych oraz 10 regionalnie zagrożonych wymarciem.
W rezerwacie znajdują się ruiny bunkrów betonowych Wału Pomorskiego.

Borne Sulinowo – obecnie

Borne Sulinowo zamieszkiwane jest przez około 4 tys. osób. W okresie letnim jest ich zdecydowanie więcej, a kilka razy do roku liczba ta ulega zwielokrotnieniu. Powodem są różnego rodzaju imprezy i zawody o zasięgu regionalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym. Największe z nich to:  Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych, Euroregionalne Mistrzostwa Strażaków Płetwonurków, Ogólnopolskie Zawody Wędkarskie „Wędkarski Poligon”.

Gmina posiada duże możliwości rozwoju turystyki. Urozmaicony krajobraz sprzyja rozwojowi różnych jej form. Występują tutaj dobre warunki do turystyki pobytowej i kwalifikowanej, w tym turystyki pieszej, rowerowej, kajakowej i konnej. Atrakcyjności dodaje też specyficzna historia miasta i gminy. Przylegający do miasta rozległy obszar poligonu z jedynymi w swoim rodzaju budowlami, czy pozostałości umocnień Wału Pomorskiego stanowią podstawę do coraz popularniejszej turystyki militarnej.

Szczegóły dotyczącego naszych terenów znaleźć można na stronie Urzędu Miasta i Gminy Borne Sulinowo: www.bornesulinowo.pl

borne18